Teruggaaf teveel betaalde btw - eenvoudiger bij particulieren

Op het moment dat een btw-ondernemer btw op een (vereenvoudigde) factuur vermeld, dan is deze op grond van artikel 37 Wet Ob c.q. artikel 203 van de btw-richtlijn verschuldigd geworden, zelfs als er (eigenlijk) geen belastbare prestatie aan ten grondslag ligt. Het doel hiervan is het voorkomen van misbruik en verwarring. Als een ondernemer ten onrechte btw op een factuur zet, kan de afnemer die btw namelijk (mogelijk) in aftrek brengen. Om dat risico voor de schatkist te vermijden, zegt de wet: “wie btw factureert, moet die btw ook voldoen”. Als btw ten onrechte is gefactureerd, kan de ondernemer die fout herstellen (bijvoorbeeld door een creditfactuur uit te reiken). Pas dan kan de verschuldigdheid vervallen. Onlangs heeft het Hof van Justitie van de EU (zaak C‑794/23) een belangrijke uitspraak gedaan over de teruggaaf van te veel betaalde btw.

Uitspraak Hof van Justitie

De zaak draaide om een Oostenrijkse binnenspeeltuin die jarenlang het hoge btw‑tarief toepaste, terwijl het verlaagde tarief voor de betreffende prestaties van toepassing was. De klanten waren consumenten en ontvingen enkel kassabonnen (vereenvoudigde facturen). Toen de ondernemer de te veel voldane btw wilde terugvragen, weigerde de belastingdienst dit met een beroep op ongerechtvaardigde verrijking.

De beoordeling van het HvJ in deze casus ziet op een drietal onderwerpen:

• Toepassing van artikel 203 btw-richtlijn (artikel 37 Wet OB) – Artikel 203 bepaalt dat wie btw op een factuur vermeldt, deze ook moet voldoen. Het Hof oordeelt dat dit artikel niet van toepassing is als de factuur gericht is aan een niet-belastingplichtige (zoals een consument). De ondernemer is dan niet automatisch verplicht om het te hoog gefactureerde btw-bedrag af te dragen.
• Definitie van eindgebruiker zonder aftrekrecht – Het Hof verduidelijkt dat een eindverbruiker zonder aftrekrecht niet alleen een particulier is, maar ook een ondernemer die een dienst voor privédoeleinden gebruikt. Dit betekent dat de bescherming tegen ongerechtvaardigde verrijking breder geldt dan alleen bij consumenten.
• Vereenvoudigde facturen en teruggaaf (van teveel betaalde) btw – Bij kassabonnen of vereenvoudigde facturen hoeft niet per transactie te worden aangetoond dat de btw niet is doorberekend. Het Hof staat toe dat dit op basis van schatting of globale benadering gebeurt, mits aannemelijk is dat geen verlies van belastinginkomsten optreedt.

Praktische aandachtspunten

• Controleer toegepaste btw‑tarieven: Zeker in sectoren met meerdere tarieven.
• Leg keuzes goed vast: Documenteer waarom een bepaald tarief is toegepast.
• Onderzoek teruggaafmogelijkheden: Heeft u in het verleden te veel btw afgedragen, dan kan teruggaaf nu eenvoudiger zijn.
• Voorkom ongerechtvaardigde verrijking: Denk na over hoe u dit aantoont, bijvoorbeeld door interne verrekening of prijsaanpassing.

Conclusie

Deze uitspraak is niet alleen relevant voor speeltuinen of recreatiebedrijven. Ook andere organisaties die werken met particulieren – zoals musea, theaters, sportclubs, horeca, culturele instellingen, maar ook zorg- en onderwijsinstellingen en woningcorporaties – kunnen hiermee te maken krijgen. Overal waar btw‑tarieven verschillen (hoog vs. verlaagd tarief of vrijgesteld) bestaat het risico dat te veel btw wordt voldaan. Het HvJ maakt duidelijk dat ondernemers niet onnodig vast hoeven te zitten aan btw‑fouten. Teruggaaf moet volgens het HvJ mogelijk zijn, zelfs zonder correctie van facturen aan particulieren. Dit biedt kansen om uw btw‑positie opnieuw te beoordelen want deze uitspraak biedt meer ruimte voor correctie van btw-fouten bij transacties met consumenten.

Onze btw-adviseurs ondersteunen u hierbij graag. Heeft u nog vragen naar aanleiding van dit bericht, dan kunt u uiteraard contact met ons opnemen via uw vaste contactpersoon of via [email protected].