Handhavingsplan Arbeidsrelaties 2024

De krapte op de arbeidsmarkt is al jaren groot probleem. In deze krappe arbeidsmarkt zien werkenden hun kans schoon om als zelfstandigen aan de slag te gaan. Het kabinet is van mening dat de inzet van (schijn)zelfstandigen in onze economie is doorgeschoten en constateert dat in te veel gevallen inzet van zelfstandigen zonder personeel niet in lijn is met wet- en regelgeving. In de voortgangsbrief van 16 december 2022 heeft het kabinet toegelicht welke stappen zij wil realiseren om de balans te herstellen in het werken met en als zelfstandige(n). Dit is met de meest recente Kamerbrief van 16 februari 2024 verder ingevuld. In deze nieuwsupdate geven we u de laatste stand van zaken.

 

Herstel van balans in het werken met en als zelfstandige(n)

Het herstellen van de balans rondom het werken met en als zelfstandige(n) meent het kabinet te kunnen bereiken langs de volgende drie lijnen uit de voortgangsbrief van 16 december 2022:

 

Meer duidelijkheid over de vraag wanneer gewerkt wordt als werknemer dan wel als zelfstandige (lijn 2) probeert het kabinet te bewerkstelligen via het wetsvoorstel Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden. Op het concept van dit wetsvoorstel is eind 2023 massaal gereageerd via een internetconsultatie. Waar in de Memorie van Toelichting op het concept nog werd gesproken van een inwerkingtreding van maatregelen per 1 juli 2025, zinspeelt minister Van Gennip van SZW in antwoord op Eerste Kamervragen op een inwerkingtreding per 1 januari 2026. Het lijkt er echter wel op dat vooralsnog de ingeslagen weg wordt voorgezet, het is nog onbekend of en welke wijzigingen in het concept wetsvoorstel worden doorgevoerd.

 

In dezelfde Kamerbrief van 16 februari 2024 merkt de minister op dat opdrachtgevers en werkenden primair een eigen verantwoordelijkheid hebben om – binnen de kaders van wet- en regelgeving - tot een juiste beoordeling te komen van hun arbeidsrelatie. Ook tijdens een recent overleg dat Publiq Belastingadviseurs heeft gehad met de werkgroep Wet DBA van de Belastingdienst is benadrukt dat de primaire verantwoordelijkheid voor het kwalificeren van de arbeidsrelatie bij de opdrachtgever en de werkende ligt. Tijdens dat overleg is aangegeven dat de Belastingdienst geen checklist ter beschikking zal stellen om vast te stellen of sprake is van een arbeidsovereenkomst. Wel zal in overleg met bijvoorbeeld branche- en koepelorganisaties worden gewerkt aan de publicatie van ‘good practices’. ‘Good practices’ kunnen een belangrijke richting geven voor de kwalificatie van een arbeidsrelatie.

De minister merkt in de Kamerbrief van 16 februari 2024 ook op dat het voornemen nog steeds is om het handhavingsmoratorium per 1 januari 2025 op te heffen. De voorbereiding daarvan verloopt via het programma Handhaving arbeidsrelaties van de Belastingdienst (lijn 3).

 

Handhavingsplan arbeidsrelaties tranche 2024

Het Handhavingsplan arbeidsrelaties bestaat uit drie tranches. De navolgende tranches worden onderscheiden:

1. tranche 2023: ‘Versterken en verbeteren van de handhaving’;
2. tranche 2024: ‘Op weg naar opheffing van het handhavingsmoratorium’;
3. tranche 2025: ‘Handhaven zonder handhavingsmoratorium’.

 

Op 29 februari 2024 is het Handhavingsplan arbeidsrelaties tranche 2024: “Op weg naar opheffing van het handhavingsmoratorium” gepubliceerd. Met deze tranche hoopt de Belastingdienst verder toe te werken naar een situatie in 2026 waarbij de handhaving op arbeidsrelaties weer is opgenomen in de reguliere handhavingsplannen waarmee de handhaving  ‘genormaliseerd’ zou zijn. Handhaving die passend is binnen de uitvoerings- en handhavingsstrategie van de Belastingdienst, die erop gericht is dat burgers en bedrijven zoveel mogelijk uit zichzelf hun verplichtingen nakomen (zonder kostbare, dwingende acties).

 

Zowel uit het Handhavingsplan arbeidsrelaties tranche 2024 als onze recente overleggen met de Belastingdienst komt naar voren dat de Belastingdienst meer en meer insteekt om fiscaal compliant gedrag te realiseren. De Belastingdienst lijkt daarbij af te willen van het stigma van de partij op wie alle ogen zijn gericht bij het juist kwalificeren van arbeidsrelaties. De Belastingdienst vindt dat hij ten onrechte verantwoordelijk wordt gehouden voor het borgen van een gelijk fiscaal speelveld, dat wil zeggen het borgen van gelijke fiscale omstandigheden voor alle betrokken partijen. Als uitgangspunt voor het realiseren van een normalisering van de handhaving op arbeidsrelaties wordt nadrukkelijk opgemerkt dat de Belastingdienst niet de hoeder van de arbeidsmarkt is. Die rol is weggelegd voor het ministerie van SZW. Dit ministerie zal -als het aan de Belastingdienst ligt - een actieve(re) rol moeten gaan vervullen bij het wegnemen van onderliggende oorzaken van het niet naleven van het arbeidsrecht.

 

Meer fiscaal compliant gedrag

In het Handhavingsplan arbeidsrelatie is een aantal oorzaken opgesomd voor niet‑compliant gedrag bij het juist kwalificeren van arbeidsrelaties. Deze oorzaken zijn:

• Onjuiste financiële en fiscale prikkels in relatie tot keuze ondernemerschap (zzp’er) (onvoldoende bewustzijn op fiscale eisen en consequenties ondernemerschap);
• Opdrachtgevers hanteren de wens tot inzet van zelfstandigen als niet‑fiscaal argument om inzet van medewerkers flexibel te organiseren;
• Het zzp-schap wordt ervaren als een vrije keuze, ook in relatie tot algemene maatschappelijke ontwikkelingen en wensen;
• Krapte op de arbeidsmarkt geeft werkenden ‘macht’ om (fiscaal) als zelfstandige te worden ingehuurd;
• De positie van werkenden met beperkte onderhandelingsmacht waardoor opdrachtgevers fiscale duiding van arbeidsrelaties ‘afdwingen’.

De ambitie van de Belastingdienst is om van deze huidige situatie te gaan naar een gewenste situatie met een hoge mate van compliant gedrag op een juiste kwalificatie van arbeidsrelaties. Daarbij is er bij opdrachtgevers bewust aandacht voor interne beheersing (inclusief monitoring) en het – continu en achteraf – borgen van de juiste fiscale kwalificatie.

 

Geïntegreerde controle

De controleaanpak van de Belastingdienst is tegenwoordig steeds vaker gebaseerd op een geïntegreerde controle. Dat betekent dat niet meer per belastingsoort of -middel een aparte controle wordt ingesteld maar dat aan de hand van één controle een conclusie wordt getrokken voor meerdere belastingsoorten of -middelen. Deze aanpak lezen wij ook terug in het Handhavingsplan arbeidsrelaties tranche 2024. Bij de beoordeling van de kwalificatie van de arbeidsrelatie voor de loonheffingen zal immers ook gekeken worden naar de doorwerking richting de inkomensheffingen en omzetbelasting. Daarbij geldt dat indien de omstandigheden daar aanleiding toe geven, een onderzoek inkomensheffingen en/of omzetbelasting naar eerdere jaren en/of tijdvakken kan worden uitgebreid.

 

Afronding

Nieuwe wetgeving ter verduidelijking van werken met en als zelfstandige(n) zal niet eerder in werking treden dan per 1 januari 2026. De opheffing van het handhavingsmoratorium staat daarentegen nog steeds gepland voor 1 januari 2025. Het Handhavingsplan arbeidsrelaties tranche 2024 moet opdrachtgevers en zelfstandigen bewust(er) maken van het feit dat zij zelf verantwoordelijk zijn voor de juiste (fiscale) kwalificatie van hun arbeidsrelatie. De Belastingdienst gaat daarvoor geen checklists of anderszins tools ter beschikking stellen. Partijen zijn zelf verantwoordelijk voor compliant gedrag, waaronder dus ook op de juiste kwalificatie van arbeidsrelaties.

 

Kortom, de urgentie blijft onverminderd hoog om kritisch te kijken naar de interne beheersing en borging van het proces rondom de inhuur van arbeidskrachten. Recente rechtspraak en verwachte toekomstige wet- en regelgeving geven aan dat er reële fiscale en arbeidsrechtelijke risico’s worden gelopen vanwege het feit dat een arbeidsrelatie al snel kan kwalificeren als een arbeidsovereenkomst.

 

Wij nemen dit onderwerp mee in de periodieke overleggen en praten u graag persoonlijk bij. We horen het graag als u nog vragen heeft of van gedachten wilt wisselen over welke stappen nu al kunnen (beter gezegd, moeten) worden gezet op het thema arbeidsrelaties.

deel deze pagina Naar het overzicht